Recenzja FX-Audio DAC-X7

FX-Audio nie zawodzi i okazuje się, że bez względu na półkę cenową może zaserwować – i faktycznie serwuje – swojemu nabywcy duży zakres funkcjonalny za bardzo rozsądne pieniądze. Jednocześnie celuje w sprzęt którego osobiście szukam, a więc swego rodzaju alternatywy dla nieprodukowanych już kart SC808/STX, ale od strony urządzenia zewnętrznego, które oferowałby nie gorszą od nich funkcjonalność w jakkolwiek zbliżonych pieniądzach. I mam wrażenie, że przynajmniej w zakresie STXa, DAC-X7 może pełnić właśnie taką rolę, ale i na tle ogólnie innych rozwiązań zewnętrznych także mocno stoi przy swoim.

Dane techniczne

• Układ DAC: AKM AK4490
• Wzmacniacze operacyjne: 1x OPA2604AP (wymienny)
• Wzmacniacz słuchawkowy: TPA6120A2
• Maksymalne próbkowanie USB 2.0: 32 bit / 384 kHz
• Maksymalne próbkowanie S/PDIF: 24 bit / 192 kHz
• Obsługa DSD: 64 / 128 / 256
• Obsługiwana impedancja słuchawek: 16 – 300 Ω
• Moc wzmacniacza słuchawkowego: 120 mW (brak danych dla jakiej impedancji)
• Pasmo przenoszenia: 20 Hz – 20 kHz
• THD: 0,013%
• SNR: 108 dB
• Napięcie na wyjściu RCA: 1,9 Vrms
• Napięcie na wyjściu słuchawkowym: 3 Vrms

Zawartość opakowania

• FX-Audio DAC-X7
• kabel USB (typu USB A-B, 1,5 m)
• instrukcje obsługi
• zasilacz sieciowy

Jakość wykonania i konstrukcja

Sprzęt wykonany jest w miarę w porządku, zwłaszcza jak na tą cenę. Choć jego obudowa to typowe „chińskie” aluminium, jest to solidna puszka z nóżkami, szczelnie i pewnie okalająca jednopłytkową konstrukcję tego urządzenia. Wszystko wygląda tu w porządku, nie znalazłem żadnego uchybienia w zakresie konstrukcji tego urządzenia. Troszkę rzucają się w oczy za to niedokładności montażowe – a to tutaj coś niedokładnie spasowane, a to tu troszkę kleju widać, a to gniazdo USB też jakieś takie nie po prostemu. Jest to jednak typowa przypadłość sprzętu z Chin, zwłaszcza tańszego, ale widać w tym tendencję producenta do inwestowania znacznie więcej środków w odpowiednie układy i jakość dźwięku (o niej za moment) niż wygląd zewnętrzny. Dlatego też należy uważać z obudową, ponieważ czarne malowanie jest dosyć podatne na otarcia i zarysowania.

Na pokładzie mamy do dyspozycji znany i ceniony układ XMOS (XS1-L1/ST) oferujący maksymalne próbkowanie na poziomie 24/192 kHz. To ta sama jednostka, jaką znajdziemy np. w kilkukrotnie droższej Aune S6. Topologia opiera się natomiast na prostej relacji między Burr Brownem OPA2604AP ze wzmacniaczem Texas Instruments TPA6120A2, również bardzo znanym z wielu innych urządzeń, w tym Xonarów Essence czy Iconów HDP.

Sercem X7 jest natomiast AKM AK4490 i to tak naprawdę ten element nadaje ostatecznej jakości brzmieniowej temu urządzeniu. Całości dopełnia Cirrus Logic CS8422 jako asynchroniczny układ konwersji próbkowania.

DAC-X7 oferuje pełen wachlarz wejść, jakich moglibyśmy oczekiwać po sprzęcie z tej klasy cenowej. Mamy tu dwa wejścia USB – duże i micro, optyczne, koaksjalne, a także klasyczny AUX oparty o jack 3,5 mm. W zakresie wyjść mamy do dyspozycji – prócz oczywiście wyjść słuchawkowych – parę typowych RCA (funkcja PRE z regulowaną głośnością i jack-sensingiem). DAC-X7 nie może więc pełnić roli np. nadajnika cyfrowego, ale też nie taka jest jego rola i zastosowanie. To sprzęt zorientowany głównie na słuchawki, tudzież po prostu klasyczne zastosowania jako układ C/A i tyle.

To, za co od samego początku polubiłem FX-Audio, to możliwość bezproblemowej pracy po złączu optycznym jako DAC S/PDIF. Co to oznacza? Wybawienie od wszelkich śmieci, przebić i zakłóceń płynących do urządzenia za pośrednictwem komputera. Kabel optyczny nie jest bowiem przewodnikiem sygnału elektrycznego, tym samym istnieje ogromne prawdopodobieństwo, graniczące wręcz z pewnością, że osoby często narzekające na przebicia słyszane w układach dźwiękowych, nawet zabezpieczonych osłonami przeciwko EMI, wreszcie będą mogły cieszyć się czystym dźwiękiem i prawdziwą ciszą zamiast pisków i skwierczenia odpowiadającego ruchom myszki czy stanem pracy np. karty sieciowej.

Jest to też ten punkt programu, na który FX-Audio stawiał od samego początku, nawet bardziej niż na USB. Testowany jakiś czas temu DAC-X3 w cenie 200 zł dosłownie rozniósł konkurencyjne układy pod tym względem i zaskarbił sobie moje uznanie. Od tamtej pory polecam go jako bardzo tani DAC dla osób mających czułe słuchawki i duży problem z przebiciami.

Trudno się trochę temu dziwić. Tak naprawdę w tradycyjnych DACach od wielu lat to właśnie interfejs S/PDIF, zwłaszcza koaksjalny, królował jako główne wejście sygnału. USB pojawiło się dopiero później, jako odpowiedź na rosnącą popularność takiego gniazda i jednocześnie kolejny obszar popularyzacji samych urządzeń. Dobrej jakości dźwięk przestał być już domeną tylko i wyłącznie kart dźwiękowych, a stał się opcją bardziej wszechstronną. Tak samo jest i tutaj. Z tą różnicą, że względem X3 USB przestało być już traktowane po macoszemu.

Obsługa urządzenia jest banalnie prosta. Przytrzymując przycisk na froncie obudowy włączamy i wyłączamy sprzęt. Naciskając po włączeniu jeden raz ten sam przycisk wybieramy sygnał źródłowy. Wszystko wyświetlane jest na miniaturowym, ale czytelnym wyświetlaczu. Głośność regulowana jest cyfrowo za pomocą dużego u wygodnego pokrętła skokowego o wyraźnie większej precyzji niż te znane z DAC-X3. Dużym plusem jest zapamiętywanie głośności, zarówno po wyłączeniu miękkim, jak i kompletnym odłączeniu urządzenia od zasilania. W trybie USB należy jedynie uwzględnić, że wyłączenie urządzenia powoduje pełne odcięcie zasilania od nadajnika XMOS, przez co znika on z systemu.

Przygotowanie do odsłuchów

Jak zawsze wszystkie procedury i opisy można znaleźć na tej stronie, wraz ze sprzętem który jest przeze mnie wykorzystywany, a który przewija się również i w tej recenzji w jej treści.

Jakość dźwięku

FX-Audio DAC-X7 gra w sposób solidny i neutralny, ale nie monotonny czy pozbawiony jakości (zasługa dobrej kości DAC). Wszystko brzmi tu tak jak powinno i ani centymetra w stronę jednoznacznych naddatków czy ubytków.

Bas trzyma się typowo dokładnej, precyzyjnej strony, delikatnie zapominając o wypełnieniu z częścią co bardziej wymagających prądowo słuchawek, a także przejawiając drobne uproszczenia, których spokojnie byśmy się tu spodziewali, może nawet większych i zwłaszcza na tle znacznie droższych układów, takich jak Aune S6, o którym też zaraz w kontekście tego urządzenia powiem.

Średnica również trzyma się złotego środka i nie ucieka nam z wokalem, ale też nie próbuje go na siłę przybliżać.

Sopran w pełni oddaje się tonalności słuchawek, może tylko odrobinę faworyzując te o trochę bardziej naturalnym strojeniu. Tu również prezentowane są drobne uproszczenia, zwłaszcza w najwyższych oktawach, przez co scena jest co prawda trochę mniejsza niż wspomniany droższy konkurent z wyższej półki, ale i tak bardzo dobra jak na 700 zł rozmiarowo. Co najwyżej holografia mogłaby być lepsza, ale to też uwaga, jaką zaobserwowałem dopiero na słuchawkach wyższych lotów, jak iSine 20, oraz w stosunku do konkretnie droższych konkurentów. To bardziej obraz tego czego brakuje X7 w zakresie gonitwy za wyższymi półkami, aniżeli przywara, także znów można powiedzieć, że wszystko jest tu przynajmniej w jak najlepszym porządku.

Z reguły taki sposób grania w mniejszym bądź większym stopniu odbija się na poczuciu suchoty w brzmieniu, jałowości. Tyczy się to także „normalności” w scenie, a to jak widać tego konkretnego DACa niespecjalnie dotyczy. I bardzo dobrze. Neutralność objawia się tu głównie w typowym dla takiego sprzętu wyrównaniu tonalnym, nie w barwie. Ta pozostaje… również neutralna i pozwala zadecydować o kształcie wrażeń estetycznych słuchaczowi. Kluczowe więc przy DAC-X7 stanie się dobranie odpowiednich dla tego urządzenia słuchawek. Choć może inaczej: najlepsze subiektywnie efekty będziemy w stanie osiągnąć z konkretnym rodzajem brzmienia.

Gdyby szukać mu jakiegoś punktu odniesienia i jednocześnie określenia go najtrafniej, powiedziałbym, ze to albo mocno rozwinięta wersja DAC-X3 (niestety nie wiem jak gra X6), albo uproszczone wydanie Aune S6. W tym drugim wypadku oczywiście gorsze klasowo, ale też zaskakująco ilość różnic, zwłaszcza na bardziej budżetowych słuchawkach i dopasowanych do obu urządzeń (a co następuje jednocześnie z racji wspólnego kierunku), nie jest aż tak duża. Sprowadza się do pojawienia pewnych uproszczeń na skrajach pasma oraz po prostu mniejszego rozmachu. Poza tym jednak wszystko się zgadza i jeśli będziemy z danego połączenia zadowoleni na X7, nie ma szans abyśmy nie byli na S6.

DAC-X7 najlepiej radzi sobie moim zdaniem z bardzo różnym sprzętem. Sprawdzić się może na nich w zasadzie każda para słuchawek, która prezentuje akceptowalny przez nas styl grania. Osobiście widziałbym takie, które mają neutralny lub nieco ciepławy charakter i nie generują same z siebie ani problemów słuchaczowi, ani konkretnych potrzeb, np. wzmacniania basu na potęgę, czy też dociemniania/rozjaśniania. Faktem jednak jest, że ta ostatnia rzecz przychodzi troszkę bardziej automatycznie takim urządzeniom i powoduje, że szybciej zaakceptujemy z DAC-X7 słuchawki bardziej ciemne, niż o taką samą ilość jasne.

Niemniej FX-Audio ukazał się jako bardzo uniwersalny układ. Mając ten niesamowity przywilej posiadania różnych par słuchawek, czasami różniących się od siebie nieznacznie zabarwieniem lub konkretnymi tylko cechami, nie powodował, że np. jasne modele były jeszcze jaśniejsze, a ciemne jeszcze ciemniejsze. Za każdym razem natywny charakter słuchawek był przez niego oddawany rzetelnie i należycie, zachowując cechy optymalne i mieszczące się spokojnie w granicach tolerancji dla tego przedziału cenowego. Powiem więcej – w porównaniu bezpośrednim do S6, jego opłacalność wypadła znacznie lepiej, bowiem z dźwiękiem oscylującym mniej więcej na lub tuż pod poziomem Audinsta HUD-DX1, sprzęt ten jest naprawdę wart uwagi w wielu scenariuszach. Zwłaszcza takich, które obejmują dużą chęć poznawczą użytkownika. Jeśli szuka bardzo neutralnego i zapobiegawczego sprzętu w dobrej cenie, ale nie chce dostać jałowości, bezbarwności i jakości poniżej oczekiwań, być może to właśnie X7 powinien się u niego zadomowić. Równe granie bez przesadnych uproszczeń i dobra scena to rzeczy, które faktycznie można tu docenić.

Zadać sobie należy jednakże pytanie, z czym DAC-X7 radzi sobie w takim układzie „najgorzej”? Może wyda się to dziwne, ale z wydajnymi słuchawkami (dokanałówkami), a dopiero potem ze słuchawkami lekkobasowymi i do tego jasnymi, zwłaszcza mającymi duże wymagania prądowe. Przykładowo zarówno K501 jak i K240 DF okazały się dla FX-Audio zbyt wymagającymi towarzyszami. Pierwsze preferują ciemniejsze/cieplejsze tory, więc następuje tu po prostu niedopasowanie synergiczne. Nic dziwnego i szczególnego. Drugie natomiast ewidentnie przejawiały oznaki problemów z napędzeniem, a co w sumie też nie jest niczym dziwnym, skoro słuchawki te trzeba pędzić bardzo wysoko i wyżej nawet niż HE1000. S6 przy bardzo podobnym strojeniu nie miał natomiast takich problemów i bas brzmiał na DFach ze słyszalnie większym wygarem dzięki większej mocy urządzenia. Choć wciąż można debatować, czy jego ilość byłaby wystarczająca.

Co jednak robią tu dokanałówki? Okazuje się, że FX-Audio serwuje na obu wyjściach słuchawkowych tą samą głośność (nie ma różnicy gainu) i czyni to od bardzo wysokiego progu. Podłączenie się Etymotic Research HF2 wymagało ustawienia głośności w urządzeniu na 01 (00 to całkowita cisza), a i tak było to już na tym etapie dostatecznie dla mnie głośno. Z iSine było trochę lepiej, bo regulacyjnie dochodziłem do 08-12. Choć sprzęt nie szumi z dokanałówkami w sposób jakoś szczególny, warto mieć to na uwadze i regulować dla bezpieczeństwa głośność również systemowo, jeśli tylko jest taka możliwość. Odsłuch zaś przy pierwszym razie zaczynać od kompletnego zera. Stąd też moje stwierdzenie, że DAC-X7 radzi sobie z wydajnymi dokanałówkami najgorzej. W rzeczywistości nie ma ku temu przeciwwskazań, a jedynie należy zachować odpowiednią dozę bezpieczeństwa.

Sumarycznie DAC-X7 pozostawił po sobie bardzo solidne wrażenie i jednoznacznie pozytywne. Nie złapałem go brzmieniowo na niczym, co by mi się nie podobało jak za te pieniądze, a wady i uwagi, które udało się wyłuskać w trakcie odsłuchów, tyczyły się albo słuchawek wybitnie trudnych, albo wyjątkowo czułych i wydajnych (Etymotici), albo wyłaniały się w porównaniu ze sprzętem za ponad 3x tyle.

Zastosowania i możliwości

Jak już pisałem, słuchawki najlepiej sprawdzające się z DAC-X7 to modele neutralne i naturalne. Nie przesadnie jasne, ani też przesadnie ciemne, chyba że gust słuchacza preferuje takie granie. Gdy priorytetem jest wysoka opłacalność oraz chęć uzyskania jak najwierniejszego dźwięku bez koloryzacji, X7 definitywnie wskazuje na pierwsze miejsce na liście zakupowej w zakresie sprzętu do 1000 zł. Napędzi znakomitą większość sprzętu słuchawkowego i zaoferuje przy tym dużą głośność.

Takie modele jak K550, HD6XX, M220, ale też tańsze, jak HD330/660, RX700 czy HS-42M to dla niego pestka. Ale są to tylko przykłady. Równie dobrze powinien radzić sobie z modelami o umiarkowanym „V”, jak TH610, DT150 czy znów bardzo tanimi HP-580. Nie sądzę jednak, aby – o ile słuchawki same z siebie się podobają – nie móc sparować z nim np. K702 czy DT880 Edition, zwłaszcza wariantu 600 Ohm, który jest wydajniejszy od zastosowanych przeze mnie 600-ohmowców.

Opcji jest tu naprawdę wiele, ale pamiętać należy o jednym: w audio coś takiego jak „najlepsze” w formie obiektywnej nie istnieje i powtarzam to użytkownikom w sytuacji zadawania pytań „które słuchawki będą najlepsze”, „czy jak połączę to z tym to będę zadowolony”, „czy jak kupię DAC-X7 to poczuję różnicę” itd. Od 10 lat jak testuję sprzęt audio z różnych półek cenowych, nie jestem w stanie 100% akuratnie odpowiedzieć na takie pytania, ponieważ oznaczałoby to konieczność wejścia komuś w głowę, uszy, gust i ryzykownego zgadywania za w zasadzie cudze pieniądze. Oczywiście kwestia zaufania, która bardzo mnie cieszy i podbudowuje, niemniej świadomość i decyzja powinna zawsze leżeć w rękach użytkownika.

DAC-X7 jest takim urządzeniem, które za priorytet bierze równość i liniowość serwowanego dźwięku. Jeśli ktoś idzie zatem w maksymalną wierność, będzie to myślę bardzo dobry wybór. Nie uczynił moich K280 Parabolic czy K240 Monitor jasnymi i równymi słuchawkami, ale też nie sprawił że K240 DF czy K400 sypały nagle iskrami jak oszalałe. Nie jest to sprzęt korekcyjny w tym znaczeniu. Aczkolwiek dodatkowe możliwości płyną z wymiennego wzmacniacza operacyjnego.

Tu jednak niestety zastrzegę, że nie wykonywałem testów innych układów wzmacniających. Aby to zrobić, należałoby rozkręcić urządzenie praktycznie na części pierwsze. Choć z grubsza wiem jak grają OPA2604, mogę tylko podejrzewać, że pełnią tu rolę układu I/V, a właściwym wzmacniaczem słuchawkowym jest TPA6120A2. I to właśnie on zapewnia temu układowi tak profesjonalne, równe granie. Wymiana I/V będzie zatem prawdopodobnie dzielona przez warstwę abstrakcji tego konkretnego układu, toteż o ile ponownie – są ku jeszcze lepszemu brzmieniu widoki – nie umiem powiedzieć jakie i na jakich układach mogą nastąpić słyszalne, pozytywne zmiany.

Jak zawsze uczulam również, że wymiana układów OPA wykonywana jest na własną odpowiedzialność. Należy liczyć się z utratą gwarancji oraz potencjalnym ryzykiem uszkodzenia urządzenia bądź wzmacniacza operacyjnego, jeśli zaaplikowany zostanie niewłaściwy i nieprawidłowo. Wzmacniacze operacyjne nie pełnią roli equalizerów i choć zmieniają brzmienie oraz poprawiają jakość całkowitą, to głównie te ostatnie zmiany są z reguły słyszalne. Niestety bardzo wiele osób ma tendencję do przypisywania takim układom magicznych właściwości, uważając urządzenie w stanie fabrycznym za niemal niesłuchalne. Nie jest to prawda. Jednocześnie podczas wymiany wzmacniaczy w danym środowisku zachodzi wiele czynników i zmiennych, toteż jeden i ten sam układ może zagrać inaczej w zależności od tego w którym urządzeniu i w jakich warunkach prądowych będzie się znajdował. Dlatego takie testy wykonuje się w ogromnej ilości przypadków na własne uszy i pod własny sprzęt.

Podsumowanie

Solidny i opłacalny DAC o wysoce neutralnym brzmieniu, dobrej scenie i uniwersalnym przeznaczeniu, a także jakości zapewnianej przez mojego ulubionego AK4490. Zagra z niemal każdą parą w zakresie przynajmniej zadowalającym, tak samo w zakresie napędzenia. Mimo zachowującego status quo charakteru, zgrabnie unika przesuszenia i jałowości, a o obecności tychże cech ostatecznie decydować będzie słuchacz i jego słuchawki. To na nich spoczywa tu ciężar uzyskania z DAC-X7 finalnego poziomu eufoniczności. Zwłaszcza współczynnik elementarnej jakości dźwięku do ceny wypada w tym urządzeniu wyjątkowo korzystnie.

DAC-X7 realizuje dźwięk na bardzo odpowiednim poziomie jakościowym, co samo w sobie przy sprzęcie neutralnym jest trudną sztuką i wiele sprzętów nie unika bylejakości lub bezbarwności.

[Aktualizacja: 24.09.2018] Jak się okazuje, nawet recenzja nie jest w stanie pokazać absolutnie wszystkiego. O ile sam układ naturalnie nie jest pozbawiony wad i problemów, jego testy były u mnie szczęśliwsze niż u innych użytkowników. Do największych uwag zaliczają oni dziwne zachowanie się sygnału USB, który notorycznie odcina się przy braku detekcji płynącego przez DAC dźwięku i po wznowieniu odtwarzania następuje chwila przerwy. Do tego układ pracujący na dedykowanych mu sterownikach wydaje co jakiś czas sygnał dźwiękowy (beep), co wymusza stosowanie generycznych sterowników XMOS np. od Aune S6. Problemów nie ma natomiast po złączach S/PDIF, a więc tu już w pełni zgodnie z moją recenzją, aczkolwiek sumarycznie neguje to jednak możliwość nagrodzenia urządzenia Rekomendacją, jak to pierwotnie miało miejsce. Mimo, że nadal uważam X7 za bardzo fajną alternatywę dla STX/SC808, nawet jeśli odbywałaby się ona tylko po S/PDIF.

Opisywany sprzęt można nabyć na dzień pisania recenzji za ok. 700 zł. (sprawdź dostępność i najniższą cenę)