Recenzja słuchawek AKG K702 (zmodyfikowane – BP MOD)

Słuchawki te dostępne są na rynku od wielu lat, jednak tak śmiesznie się złożyło, że mimo mojego ogólnego zainteresowania marką AKG i nawet faktu wywodzenia się mojej pasji do słuchawek właśnie z produktów tegoż producenta, akurat K702 na tyle długo, aby można było pokusić się o recenzję pełną, nie gościłem. Dlatego też czas naprawić ten błąd z pomocą p. Sławomira i jego zmodyfikowanych (BR mod) K702, już z produkcji chińskiej i nowożytnej. Przy okazji będzie to też swego rodzaju test dla mnie na to, jak mocno mój słuch i preferencje jakościowe ewoluowały na przestrzeni lat. Ale może też poniekąd jak rynek audio ewoluował mimo obecności na nim marki AKG.

 

Dane techniczne

• impedancja: 62 Ohm
• skuteczność: 105 dB
• pasmo przenoszenia: 10 Hz – 39,8 kHz
• długość przewodu: 3,0 m
• waga: 235 g
• cena: ok. 650 zł (sprawdź dostępność w sklepach i ceny)

 

Jakość wykonania i konstrukcja AKG K702

W niniejszej recenzji będę starał się skupić głównie na aspektach dźwiękowych i synergicznych, toteż opis konstrukcji słuchawek będzie ekstremalnie krótki. Zwłaszcza, że praktycznie nie zmieniła się ona od czasów starej recenzji Q701, do której bym odsyłał na wypadek gdyby ktoś na przestrzeni lat nie spotkał się jakimś cudem z tym modelem.

Co do budowy, najważniejszymi zmianami są tu tak naprawdę:

• brak wypustek na opasce (zauważalnie większa wygoda),
• brak wyposażenia (tylko słuchawki + kabel EK300 z adapterem gwintowanym),
• inny układ otworów dyfuzyjnych pod maskownicami.

Ze względu na to pierwsze, słuchawki są bardzo wygodne i nie powodują bólu kości czaszki ze względu na punktowy docisk do głowy, ani też wrażenia potliwości w kontekście sezonów letnich. A w związku z tym ostatnim, konstrukcja słuchawek bardziej przypomina zespół półotwarty niż otwarty, choć wiele osób zapewne będzie i tak sugerowało się stylizacją słuchawek z zewnątrz.

Poza tym słuchawki nie różnią się niczym od moich dawnych Q701. Są bardzo lekkie, nie ciążą na głowie, pojemne na uszy, nie cisną, także jeśli użytkownik nie cierpi na jakieś nietypowe uwarunkowania anatomiczne, wszystko powinno być w porządku. Choć naturalnie trzeba brać poprawkę na to, że pady mimo bycia welurowymi wykazują się typową dla AKG twardością (aczkolwiek daje to plus do żywotności, bo pady dopiero po paru latach mogą zacząć się poddawać i słuchawki grają przez to nieco lepiej), a izolacja praktycznie nie istnieje z racji ich konstrukcji. Jeśli więc szukać izolujących słuchawek, to nie pod tym adresem.

 

Jakość dźwięku AKG K702

Pierwsze wrażenie ze słuchawkami może być różne, ponieważ mają one w sobie trochę specyficzności i mieszają zarówno nowożytną szkołę grania AKG, oszczędności materiałowe powstałe po przejściu na produkcję w Chinach oraz naleciałości użytkowników w formie życzeń i błagań na przestrzeni lat. Dodatkowo słuchawki mają o tyle gorzej, że będą musiały poradzić sobie z moimi własnymi preferencjami i wymaganiami, które mimo wszystko od czasów Q701 uległy już całkiem sporej ewolucji.

K702 po zastosowanej przez Właściciela modyfikacji jawią się jako słuchawki grające na planie rozjaśnionego „V”, mając to i owo wspólnego np. z DT990. Mamy tu środkowy bas z podkreśleniem wynikającym z odblokowanych portów, średnicę z przodu, sopran o nosowej, wysoko ustawionej barwie z także podkreśleniem, dużą scenę na szerokość. Jest tu sporo analogii także do Sundar, ale w znacznie tańszym wydaniu dla typowego użytkownika. To tak w telegraficznym skrócie. A jak to wygląda w szczególe?

W kategorii basu, K702 słucha mi się z jednej strony przyjemniej przez ich wzgląd na średni podzakres. Jego kondycja została wzmocniona modyfikacją, co trzeba brać oczywiście pod uwagę. Jest to przyjemne dla ucha i satysfakcjonujące dla gustu, choć zapewne znajdą się osoby którym taki średniobasowy stan rzeczy się nie spodoba. Jest to bowiem rekompensowanie użytkownikowi niedoborów niskiego basu wybiciem na średnim basie, przez co przy gorszym zejściu ma się wrażenie większego wypełnienia i utrzymywania się basu w eterze przez dłuższy czas.

Co ciekawe, basu jest sumarycznie mniej niż przy odblokowanych portach w Q701 Made in Austria, ale trudno powiedzieć w jakiej skali została przeprowadzona modyfikacja, toteż nie chciałbym wypowiadać się w sposób definitywny w tej materii. Trudno też powiedzieć jak słuchawki prezentowałyby się bez odblokowanych portów, ale na pewno byłyby słabsze basowo i z tego powodu mogłyby zaprezentować się nawet lżej niż K612 PRO. Jestem niemal pewien, że byłyby przeze mnie ocenione jako anemiczne basowo. Stąd nie dziwota, że Właściciel zdecydował się na modyfikację.

Słuchawki mają zauważalnie i szeroko podkreślony sopran, praktycznie do takiego samego poziomu jak Sennheisery HD 800. Gdybym nie posiadał 800-tek i nie usłyszał tego na własne uszy, to bym nie uwierzył. Wskazują też na to pomiary akustyczne.

Z pamięci byłbym gotów powiedzieć, że to jednak HD 800 są modelem jaśniejszym, ale w rzeczywistości nacechowanie K702 w tym rejonie jest bardzo zbliżone. Czy jest to spowodowane rewizją z Chin? Możliwe, ale brakuje mi tu niestety danych pomiarowych, aby móc porównać nawet tą drogą takie modele. Różnica polega jednak na tym, że o ile 800-tki mają go punktowo wyprowadzonego w ok. 6100 Hz, K702 mają dokładnie w tym samym miejscu bardziej rozległe zbocza oraz mocny wystrzał w obszernym rejonie 2300 Hz. Słuchawki są przez to idealne dla „majsterkowiczów”, którzy uwielbiają sumę różnych małych rzeczy wpływających na dźwięk i wyciąganie go domowymi sposobami pod swoje preferencje. Można się tu bawić wkładkami akustycznymi, torem, ale też trochę dokładniej, bo EQ i DSP. Wszystko to aby uzyskać z K702 bardziej wyrównany i satysfakcjonujący przekaz.

Z drugiej strony słuchawki teoretycznie są w zupełności słuchalne wprost z pudełka i spokojnie można z nimi obcować dokładnie tak samo, jak z Aryami, HD 800, ADX5000 czy innymi modelami o podkreślonym sopranie. Należy mieć wówczas baczenie na utwory bardzo mocno rozbudowane sopranowo, nagrania gorsze jakościowo, a także fakt, że jest to model otwarty (właściwie to trochę półotwarty) i na padach welurowych, które zawsze będą nieco nam ten sopran podkreślać przez swoją naturę. Tak samo jest np. z HD 560 S albo nawet i K240/K271, które także zmieniają swoją charakterystykę tonalną po dodaniu padów welurowych. Czy na lepsze czy na gorsze, tu już zależy od modelu. W K240 troszkę na gorsze bym powiedział, bo jest to działanie wbrew ich rodowodowi, projektowi pierwotnemu operującemu na padach skórkowych. W K242 HD już nie było tego problemu o dziwo. Natomiast w K271 pady welurowe to moim zdaniem sprytna ucieczka tych słuchawek do przodu.

Punktowość sopranu w HD 800 o dziwo jest jednak ich atutem na tle K702, ponieważ stoi przed nami znacznie prostsze zadanie ich wyrównania. K702 natomiast założone od razu po HD 800 grają ciszej (!) i z przesuniętą barwą sopranową. Czuć od razu większe rozlanie sopranu na większym obszarze i wspomniane konotacje z Beyerdynamikiem. Do tego pojawia się dwugłos w scenie, która o ile robi fantastyczne wrażenie, nadal generuje opisywane przeze mnie szeroko przy Q701 uczucie „sceny w scenie”. Część dźwięków pozornych jest zamknięta w małej kuli przed nami, mini-sferze, a reszta kreuje się na większym planie wychodzącym poza głowę. Tyll Hertens bardzo chwalił precyzję HD 800 i faktycznie, założenie ich po K702 oznacza głośniejszy dźwięk (przetworniki grające bardziej dosadnie), kreując wszystko w koherentnej pozycyjnie holografii. Umiejętnie dobrany tor do HD 800 potrafi dać w tym względzie po prostu mistrzostwo, ale próba uczynienia z K702 tańszej wobec nich alternatywy staje się zadaniem obawiam się wprost niemożliwym. Dlatego po tylu latach spędzonych na HD 800 i poznaniu dogłębnie ich atutów, nawet wycofując się z tak drogich słuchawek prawdopodobnie nie nabyłbym K702. Recenzowane słuchawki, jak i ogólnie cała seria K7, mają za dużo swoich naleciałości i uwarunkowań konstrukcyjnych, aby funkcjonować w takiej rzeczywistości i już prędzej widziałbym w tym miejscu faktycznie K812 PRO, które swego czasu miałem na celowniku, ale jednak z przyczyn konstrukcyjnych i ponownie przez kondycję sopranu przegrały ostatecznie pojedynek z 800-tkami.

Ale też dostanie któregokolwiek z obu modeli (HD 800 i K812) w cenie 700 zł to myślenie skrajnie życzeniowe, także użytkownik trochę jakby nie ma wyjścia i zostaje czasami podstawiony pod ścianą. Najbliższe alternatywy to DT990 lub dopłacanie do Sundar, może ESP/95X. O tanich STAXach można również zapomnieć – ceny znacznie wykraczające poza dawniejsze wartości w jakich można było je nabyć.

Zapewne zaskoczę, ale jeśli wykroczyć poza obszar słuchawek pełnowymiarowych, tylko KZ ZAX są w stanie zaprezentować się jako cokolwiek realnie mogącego zastąpić K702 w niższej cenie w kategorii strojenia na większą scenę. Mając okazję porównać jedne z drugimi, przejście na ZAXy dawało mocniejszy bas po całości, bardziej wyrównany sopran o łatwiejszym opanowaniu (choć wciąż jasny) oraz niezgorszą scenę bez problemu podwójnej sferyczności. Proszę to jednak potraktować jako ciekawostkę przytoczoną na zasadzie „skoro wszystko inne złe, to jak żyć”.

To też mówiąc, K702 są dla mnie osobiście słuchawkami zbyt jasnymi de gustibus, ale wciąż wartościowymi w kontekście swojej ceny i klasy wygodnych pełnowymiarowców. Mają wiele wspólnego z DT990, a nawet droższymi modelami jak Sundara, a więc strojenie na popularne oczekiwanie sceny i detaliczności. Są to jedne z najopłacalniejszych słuchawek do spokojnej i przestrzennej elektroniki oraz gatunków nie stresujących mocno góry i sopranu. Do tego bardzo (dla mnie) wygodne, nie cisnące w głowę i z odpinanym okablowaniem. Natomiast w wersji chińskiej – bez wypustków na opasce. Tak naprawdę jedyną kwestią sporną w K702 będzie ilość basu bez modyfikacji oraz sopranu i czy będzie ona dostateczna lub nadmierna dla danej osoby. Dla mnie osobiście – przynajmniej w porach nocnych – były delikatnie powyżej pułapu „na styk”. Do tego stopnia że preferowałem w takim stanie troszkę cichsze słuchanie niż zazwyczaj, a i tak słucham muzyki stosunkowo cicho, oszczędzając słuch i nie robiąc z siebie na stare lata kaleki w imię „poczuć się jak na koncercie”.

Oczywiście nie sztuką jest konfrontować ze sobą słuchawki droższe z tańszymi i konkludować taki pojedynek zwycięstwem droższego modelu, ale w tym wypadku chodzi mi wyłącznie o pokazanie, że słuchawki z konkretnym błędem akustycznym/konstrukcyjnym (HD 800) ale występującym punktowo potrafią być łatwiejsze w podejściu niż sprzęt de facto projektowany „poprawnie” i na określone granie od samego początku.

Dlatego też o ile K702 są słuchawkami wysoce opłacalnymi i sprawiającymi mnóstwo frajdy ze słuchania, potencjalny nabywca musi mieć świadomość ich wad oraz w pierwszym okresie użytkowania zdecydować, czy będzie w stanie odnaleźć się zarówno w ich specyficznie kreowanej scenie, jak i wyraźniejszym sopranie. Moim zdaniem ani jedno, ani drugie nie będzie dla kogoś problemem tak długo, jak tylko nie będzie wymagał bezbłędnej i konwencjonalnej sceny dźwiękowej i/lub cieplejszego sopranu. Wtedy już niestety w ruch musi iść personalizacja. W przeciwnym razie będzie trzeba po prostu przywyknąć do ilości informacji jakie zwracają w zakresie sopranowym. Znów: da się z tym żyć, da się również do tego przywyknąć, aczkolwiek najlepiej byłoby coś z tym zrobić we własnym zakresie.

Najgorzej mogą jednak mieć osoby preferujące stricte ciepłe granie lub podchodzące do nich z takiego modelu i chcące naciskać na koegzystencję dwóch skrajnych sygnatur. Moim zdaniem zbyt skrajnych. Przykładowo założone zaraz po nich HD 580 grały jak dosłownie „zepsute”. K240 niewiele lepiej, też bardzo muliście i ciemno. Z kolei po dłuższej chwili i przywyknięciu słuchu do takiego grania, to K702 grały na ich tle wręcz rachitycznie i sztucznie. Także cokolwiek by nie było, zawsze – w każdej recenzji i przy każdych własnych odsłuchach – należy brać poprawkę zarówno na swój punkt odniesienia, jak i stan organizmu. Są to uniwersalne prawdy w sferze audio, choć mimo wszystko warto sobie je od czasu do czasu przypomnieć.

 

Zastosowania i synergiczność AKG K702

Słuchawki najlepiej sprawdzają się w muzyce elektronicznej, gdzie duży użytek robi się z ich naturalnych cech: podbitego środkowego basu (jeśli zdecydować się na rozebranie słuchawek i modyfikacje), szerokiej sceny oraz samego gatunku muzycznego, który często nie unaocznia tak mocno ich barwy sopranowej.

Użytkownicy chcący korzystać z nich także w innych gatunkach jednak nie powinni składać broni. Słuchawki te były kiedyś przecież flagowym modelem tego producenta i nadal oferują bardzo dobrą jakość, a przede wszystkim małe zniekształcenia w rejonie sopranowym.

Tor rekomenduję cieplejszy i z najlepiej podbijalnym basem, przy czym nie ma znaczenia w sumie czy jest to konstrukcja lampowa, czy też nie. Aurium kapitalnie dawał sobie z nimi radę, korygując i jednocześnie podkreślają raz jedną, a raz drugą cechę z ich natury. Ale tylko dlatego, że go posiadam do wyższych klasowo słuchawek. Większość użytkowników powinna zadowolić się popularnym iFi Audio ZEN DAC, który ma w sobie od razu i cieplejsze brzmienie, i podbicie basu, i zintegrowane to wszystko jednocześnie. Oczywiście zawsze można też posiłkować się jakimś korektorem, np. APO Equalizerem, aby zbić filtrami, tudzież ręcznie, ich sopranowy naddatek.

Powstaje jednak pytanie: po co się tak męczyć i czy nie lepiej kupić inne słuchawki? Kupić inne można zawsze, np. K612 PRO, ale w K702 dostaniemy mimo wszystko:

• dużą wygodę,
• dużą i efektowną scenę,
• atrakcyjny współczynnik ceny do możliwości.

Wokół powyższych cech można więc próbować się budować, ale ostatecznie zależy to od chęci i samozaparcia. Samo otwarcie słuchawek powoduje spore problemy, a plastikowe dekielki bardzo łatwo można zniszczyć, zarysować, uszkodzić, wyłamać. Trzeba mieć do tego też odpowiednie narzędzia. Potem zabawa z portami BR. A jeśli słuchawki nam się i tak nie spodobają, okaleczone i w niższej cenie będziemy musieli potem sprzedawać, będąc na tymże eksperymencie stratnymi.

Moim całkowicie subiektywnym zdaniem słuchawki te absolutnie kwalifikują się na używanie głównie pod ZEN DACiem, Windows i aplikacją Equalizer APO i to właśnie tutaj szukałbym z nimi najwięcej szczęścia. Można dzięki temu zrobić sobie z nimi bardzo fajny, opłacalny system za godne pieniądze i cieszyć się jakby na głowie spoczywały wielokrotnie droższe słuchawki.

 

Potencjalne alternatywy

Problemem przy K702 jest jednak to, że nie ma tu zbytnio alternatyw w tej klasie cenowej. Jeśli komuś zależy na lepszym strojeniu, kosztem sceny powiedzmy, kłaniają się na pewno K612 PRO. Będą to prawdopodobnie najlepsze modele do zakupienia z ich pełnowymiarowców. Jeśli pieniądze są bardzo mocną przeszkodą, a K612 odpadają, pozostaje zabawa z K701. W kontekście niemodowanych K702, poczciwe K500, zwłaszcza model wczesny, powinny skusić. Jeśli mają to być słuchawki zamknięte, może K270 Playback i potencjalna walka z ich wygodą. Natomiast sam osobiście nie wiem, czy nie próbowałbym szczęścia z DT990, które posiadałem i ceniłem, a które powinny dać efekty bardzo podobne, jak gdyby mieć zmodyfikowane w pełni K702, ale z bardziej realistyczną (choć mniejszą) sceną. A jeśli niekoniecznie wokółusznie, to KZ ZAX, jako alternatywa dla wspomnianych DT990, kłaniają się za połowę ceny tych słuchawek.

Można też szukać drożej, np. w rejonie K7XX oraz K712 PRO, które dadzą mniejszą scenę, ale cieplejsze brzmienie i mocniejszy bas, ale też świetnych jakościowo HiFiMANów Sundara (1500 zł) pozostających w klimacie brzmienia typu „lekkie V”. Bardzo ciekawą alternatywą będą również Austrian Audio Hi-X65 Open (1600 zł), które zagrają podobnym basem, ale naturalniej i przyjemniej na wciąż dosyć dużej scenie, czy również jasne Beyerdynamic DT1990 PRO (prawie 2000 zł). Jeśli iść jeszcze wyżej, wpadniemy już w rejony używanych HD 800 lub HD 800 S. Tylko że nie są to już bezpośrednie alternatywy, a jednoznaczny progres, zarówno jakościowy, jak i cenowy.

Powoduje to znów powrót myślami do poprzednich konkluzji – że słuchawki wciąż są same w sobie na swój sposób opłacalne mimo wad, ale jeśli tylko znika motyw opłacalności, momentalnie mają z kim się ścigać. I przegrać. Dlatego uważam, że AKG mimo wszystko mocno przespało konkurencję i obecnie, czym dawniej AMD względem procesorów Intela, tylko cenowo uplasowane jest niczym zielona wyspa na środku ogromnego akwenu. I na tej wyspie będą trzy skarby: scena, wygoda i możliwości. Dlatego też mimo wszystko bym ich nie skreślał, jeśli tylko pryncypia którymi się kierują plasują się po linii naszych preferencji.

 

Podsumowanie

Jestem niezmiernie rad, że mogłem przypomnieć sobie brzmienie tych słuchawek i skonfrontować je już nie jako przygodę na drodze ku zdobywaniu doświadczenia słuchawkowego, a już spokojny, retrospektywny trochę epizod w wymiarze weryfikacyjnym. Z drugiej strony podczas testów przebijała do mnie często świadomość, że upływ lat tym słuchawkom jednak nie służy i to teraz one są zmuszone gonić za peletonem, a nie peleton za nimi.

Jak więc sprawy wyglądają z K702 na dzień dzisiejszy? Współcześnie oferowane 702-jki to słuchawki o dużej wygodzie i uniwersalności, choć kierowane do osób jednoznacznie preferujących lżejszy i szybszy bas, mocniej podkreślony sopran oraz dużą scenę, która sprawdza się najlepiej – wraz z cechami sonicznymi – w muzyce elektronicznej, przestrzennej itd.

Pod względem ergonomii jest to para nadająca się świetnie na codzienne słuchanie przez wiele godzin bez uczucia zmęczenia gabarytami czy dociskiem, także w lecie. Duże muszle, pojemne pady, rozsądny docisk, niska waga, niemalże ideał. Pod względem brzmieniowym mają natomiast swoje uwarunkowania i manierę, a także konkretnych odbiorców o konkretnych preferencjach i predyspozycjach. Tymi ostatnimi będą niewątpliwie chęć oszczędności (słuchawki są bardzo tanie jak na to co oferują) oraz wymóg posiadania zdolności manualnych pozwalających na ich modyfikacje (wkładki akustyczne, odblokowanie portów BR). Ogromną rolę będzie też odgrywał posiadany tor i ewentualne korekcje EQ/DSP. Biorąc wszystko to pod uwagę, na pewno muszą to być słuchawki kupowane bardziej świadomie i przez osobę cierpliwą, która nie będzie bała się z nimi eksperymentować nawet sięgając po aplikacje typu MathEQ czy Equalizer APO. Swoją drogą to z nimi może się okazać, że udałoby się nam wygrać wszystko co jest z 702-kami do wygrania, zwłaszcza w tym przedziale cenowym.

 

  

Słuchawki na dzień pisania recenzji można zakupić za ok. 650 zł (sprawdź najniższą cenę i dostępność w sklepach)

 

 

Sprzęt użyty podczas realizacji recenzji:

• • Źródło analogowo-cyfrowe: Pathos Converto MKII + Pathos Aurium z lampami 6N1P-EW OC
  • Transport cyfrowy: Xonar Essence ST via COAX (Native ASIO)
  • Słuchawki: AKG K240 MKII, AKG K271 MKII, Audeze LCD-XC, KZ ZAX, Sennheiser HD 580, Sennheiser HD 800
  • Okablowanie: interkonekty zbalansowane Fanatum Emmoni XLR, interkonekty niezbalansowane AF Signature One RCA, interkonekt cyfrowy AF Signature CX (COAX)
  • Okablowanie słuchawkowe: kable słuchawkowe z serii Fanatum Emmoni Reference dla XC i HD 800, kabel Fanatum Synavlia dla HD 580, kabel AC2 MK2 dla K271 i K240, kabel Fanatum Eisodos LE dla KZ ZAX
  • Stojaki słuchawkowe: Fanatum Statera EVO Dąb